Dönem Ödevim

Pusulanın Esasları

Manyetik pusula icat edildiğinden beri esasta değişmediği için ilginç aletlerden biridir. Tabi ki geliştirilmiştir, daha dayanıklı ve kesin hale getirilmiştir; ne var ki temel konsept, yüzlerce yıl önce olduğu gibi duruyor. Pusulanın ilk olarak ne zaman icat edildiğine dair bazı karışıklıklar var. Çin kültürü kesinlikle icatla şereflendirilebilir, ve antik Çin kaynakları 2. yüzyıla kadar manyetik iğneleri referans göstermekte.

Fakat pusulanın ilk tartışmasız varlığı 11. yüzyılda ortaya çıkmıştır; “Dream Pool Essays” adlı bir kitap, bir iğnenin kuzeyi göstermesi için nasıl magnetize edilip ipek bir ipe nasıl tutturulması gerektiğini ayrıntılı bir şekilde anlatmaktadır. Yolculukta pusuladan faydalanma da hemen peşinden geldi, pusulanın kullanıldığı ilk yolculuk bir 12. yüzyıl çalışması olan “Pingzhou Table Talks” adlı eserde kaydedilmiştir.
Ne sıklıkla olursa olsun, pusulanın son 1000 yılda varlığı inkar edilemez. Ne var ki, o antik Çinli mucitlerin bizim küçük, cep boyutunda olan pusulalarımızı kendi icatları olarak tanıyacakları şüphelidir. Modern pusulalar genellikle avuç içine sığacak kadar küçüktür. Kuzeyi gösteren manyetik iğneler veya sıvı dolu kapsüllerde dönen iğneler kullanırlar. Kapsüldeki sıvının avantajı, iğnenin hareketini bastırmasıdır, sarkaç gibi sallanmasını önleyerek daha çabuk biçimde sabitlenmesini sağlar. Kuzey yönü genellikle fosforlu boyayla işaretlenir, böylece sönük ışıkta bile kullanıcı pusulayı okuyabilir.
Modern pusulalar genellikle ayrı bir manyetik iğneye sahip bir iletki de kullanırlar. Bu tasarımda, manyetik iğneyi kapsayan dönen kapsül yön çizgileriyle ve dışa yönelmiş bir okla uyumludur. Seyahat yönünü gösterici içeren saydam bir baz levha üstüne oturtulur. İletkilere sahip pusulalar doğrudan bir haritadan faydalanmak için kullanılabilir. Mevcut konumu, gidilecek yere bağlayacak şekilde pusulanın kenarı haritaya yerleştirilir. Pusulanın tabanındaki yön çizgileri işaretlenmiş bir boylamla hizalanarak, pusula iğnesini de tamamen ihmal ederek gerçek kuzeyle birlikte döndürülür. Ortaya çıkan harita yolculuk doğrultusu çizgisinden okunarak, hedefe kadar takip edilir.
Bir pusula kullanırken civarda manyetik kuvvet uygulayabilecek herhangi bir cisim bulundurmamak önemlidir. Eğer pusula bir arabaya yakınsa, mesela, manyetik iğne akünün veya motorun elektromanyetik alanına girebilir. Araba kullanırken kullanılan pusulalar, üstlerine uygulanan elektriksel etki dolayısıyla düzeltilmelidir. Benzer şekilde, gemiler de devasa miktarda çelik ve demir ihtiva ederler, bu da pusulanın doğruluğunu güçlü bir şekilde etkiler.
Pusulalar birçok farklı seviye ve tasarıma sahiptir. Yürüyüşler için kullanılacak basit bir pusula 10-15 lira arasında olacaktır ve bu da tipik hobi yürüyüşleri için ihtiyacı karşılar. Ne var ki, pusula fiyatları aletin yapımına ve yapabileceklerine bağlı olarak yüzlerce liraya kadar çıkabilir. Ayrıca, yürüyüşçüler için tasarlanmış kol saati biçiminde pusulalar da mevcuttur ve genelde 150 lira civarındadır.