Dönem Ödevim

Gökyüzündeki hortum nasıl oluşuyor?


Her ne kadar hortumun oluşumuyla ilgili her şey bilinmiyorsa da, biz hortumların şiddetli fırtınalı havalarda oluşmaya müsait olduğunu ve kararsız (gök gürültülü) havaların hortumun gelişmesi için şart olduğunu biliyoruz. Genelde hortumun oluştuğu tipik meteorolojik durum şöyledir: Yüzeyde, soğuk ve sıcak cephesiyle beraber bir orta enlem siklon dalgası bulunur. Soğuk cephenin arkasında nispeten soğuk ve kuru olan bir hava vardır. İlerleyen soğuk cephenin önündeki nispeten sıcak ve nemli olan hava, kuzeye doğru itilir. Bu sıcak sektörün üzerinde 850 mb seviyesinde, sıcak ve nemli bir hava kaması kuzeye doğru sokulmaktadır. Bu nemli hava tabakasının hemen üzerinde, 700 mb ile 500 mb basınç seviyesinde, bulunan ve güneybatıya hareket eden soğuk, kuru hava bölgesi kuru hava dili olarak adlandırılır. 500 mb seviyesinde bir alçak basınç oluğu, yer yüzeyindeki alçak basınç merkezinin batısında bulunur ve 300 mb basınç seviyesindeki polar-cephe jet stream bölgenin üzerinden geçmektedir. Bu yükseklikte jet stream havayı öyle çabuk bir şekilde uzağa sürükler ki, aşağıdaki hava gidenin yerini almak için hızlı bir şekilde yukarı çekilir. Sıcak hava yüzeyden yükselirken farklı seviyelerde farklı yönlerden esen rüzgarlar nedeniyle hortum şeklinde dönmeye başlar.

Hava bütün yönlerden vorteksin merkezine doğru hareket ederken genişler ve soğur. Eğer buradaki havada yeterince nem varsa ve yoğuşma oluşursa, huni bulut şeklinde görülebilir bir bulut haline gelir. Huni bulutun altındaki hava merkeze doğru çekilirken hızlı bir şekilde soğur, yoğuşur ve huni bulut yer yüzeyine doğru iner. Yere ulaştığı zaman hortum olarak adlandırılır. Bu anda genellikle toz ve çöpler hortumun içine alınır; bu da onu siyah görünümlü yapar. Huni bulutun dışındaki hava, yukarı doğru dönerek yükselirken Doppler radar ekranlarında şiddetli hortumun içinde havanın, yerdeki aşırı alçak basınca doğru hareket ettiğini bir kanca şeklinde gösterir. tübitak