Ali Şir Nevai

Ali Şir Nevai (Özbekçe: Alisher Navoiy; Farsça: نظام الدین على شير هروی; Nizām al-Din ʿAlī Shīr Herawī veya kısaca علیشیر نوایی Alishīr Nevāī; (Herat, 9 Şubat 1441 - Herat, 3 Ocak 1501), Herat doğumlu Uygur şairi.
Nevai sanatçı ve şair
Ali Şir Nevai Herat'ta, gittikçe resime, muzike ve şiire ilgisi artar. Nevai ayrıca Hinli tarih yazarı Chwānd Mīr, Sufi Müzisyen Qul Muhammad ve Shaykh-e Nay'ī, ayrıca Farslı ünlü ressam Kamāl ud-Dīn Behzād Herawī ile çok sıcak dostluk kurmuştur.
Ali Şir Nevai, 3. Ocak 1501 tarihinde doğduğu Herat'ta sabahın erken saatlerinde vefat eder, Sultan Hüseyin Baykara onun onuruna çok büyük tüm Herat halkının da katıldığı Cenaze töreni düzenler, ve Goharşad (Farsça: گوهرشاد Gowharšād)'ın mezarının yakınındaki mezarlığa toprağa verilir. Herat'taki bu
mezarı, beş yüz yıl sağlam bir ziyaretgah olarak muhafaza edilmiş, seksenli yıllardaki Sovyetlerin Afganistan işgalinde bu kabir de kurşun yağmuruna tutuldu, ağır derecede hasar görmüştür.


Eserleri
Ali Şir Nevai'nin Çağatayca[4] edebiyatının oluşmasında büyük bir rolü vardır. Çeşitli konularda yazılmış 30'a yakın eseri bulunmaktadır. Eserlerinden bazıları şunlardır: Çağatayca Divan (5 tane), Farsça Divan (5 tane), Çihil Hadis (Kırk Hadis) ve Muhakemet'ül Lugateyn (İki sözlüğün karşılaştırılması)'dır.
On beşinci yüzyılda Çağataycanın (Çağatay Türkçesinin) klasik bir yazı dili olarak kimlik kazanmasında Ali Şir Nevai'nin önemi bilinmektedir. Nevai öncesinde ve Nevai’nin çağında, Timurlular devletinde Türkçe yazan sanatçılar azdır. Nevai, Türkçeyi edebi dil olarak kullanmayan, Farsça yazan çağdaşlarına çatar. Çağdaşlarının Farsçanın karşısında edebi dil olarak Türkçeyi yetersiz görmelerini eleştirir; eğer emek verilirse Türkçenin de Farsça kadar, hatta daha fazla anlatım inceliklerine sahip olduğunun görüleceğini belirtir. Bu görüşlerini Muhakemetül-lugateyn'de görürüz.[5]
Türk dili tarihinde Divân-ı Lügat-it Türk'ten sonra ikinci önemli kitaptır.Hamse sahibi ilk Türk şairidir (hamse 5 mesneviden oluşur). Tezkire sahibidir(günümüz edebiyattaki biyografi): "Mecalüs'ün Nefais". Şehrengiz:Doğup büyüdüğü "Herat" kentinin doğal güzelliklerini anlatır.Kaynak: İlginizi Çekecek Güzel Haberler Oyunlar ve fazlası